"Nezavisnim novinama" potvrđeno je u okružnim tužilaštvima u Istočnom Sarajevu, Doboju, Banjaluci i Bijeljini da su svi predmeti ratnih zločina dobijeni od centara javne bezbjednosti MUP-a RS proslijeđeni tokom prošle godine Tužilaštvu BiH, u čijoj su nadležnosti i danas.

Iako su "Nezavisne" od Tužilaštva BiH za više od 20 predmeta zatražile podatke o fazi u kojoj se nalaze, odnosno podatke o tome da li su neki od predmeta procesuirani, da li su u toku provjere ili su neki od njih odbačeni, konkretan odgovor nije dobijen.

"Svi izvještaji o počinjenom krivičnom djelu koje je primilo Tužilaštvo BiH dati su u rad tužiocima koji su nadležni za određeno geografsko područje na kojem je zločin počinjen. Po svim tim predmetima tužioci rade, a radi neometane istrage, te u skladu sa zaključcima kolegijuma tužilaca, koji se bave procesuiranjem ratnih zločina, više detalja nije moguće dati javnosti dok je predmet u fazi istrage", navedeno je u odgovoru Tužilaštva BiH "Nezavisnim novinama" dostavljenom još početkom februara 2006. godine godine.

Banjalučki dnevnik podsjeća da za najveći broj predmeta, pogotovo onih koji se odnose na stradanje srpskih civila i vojnika na području Sarajeva u periodu od 1992. do 1995. godine, postoje iscrpno dokumentovani podaci.

U dokumentaciji, koja je u posjedu "Nezavisnih", za veliki broj konkretnih slučajeva zločina na području Sarajeva, sa kojima je javnost upoznata već godinama, navode se imena žrtava, počinilaca, nalogodavaca i organizatora, kao i opisi događaja o kojima svjedoče preživjeli, očevidci i rodbina.

Prema ovim dokumentima, CJB Istočno Sarajevo je još u maju prošle godine Okružnom tužilaštvu u tom gradu podnio izvještaj o počinjenom krivičnom djelu zločina protiv ratnih zarobljenika počinjenog nad osam pripadnika JNA koji su 22. aprila 1992. godine, nakon kvara na transporteru zarobljeni, a potom ubijeni na lokalitetu Veliki park u sarajevskom naselju Dobrinja.

"Prema toj dokumentaciji pripadnici Armije Republike BiH su ubili rezerviste JNA Milivoja Lalovića (1951), Đorđa Bjelicu (1970), Dragomira Đerića (1943), Vlajka Golubovića (1970), Nedeljka Vujičića (1969), Zorana Markovića (1957), Miladina Vukmanovića (1957) i Stevana Đokanovića (1952)", ističe se u tekstu.

Izvještaj po ovom predmetu je podnesen protiv 13 lica, a tokom 2005. godine dostavljen je Tužilaštvu BiH. Šest lica među kojima su najviši zvaničnici Ministarstva odbrane i MUP-a RBiH sumnjiči se da su po principu nadređenosti odgovorni za izvršenje djela, dok se sedam lica sumnjiči da su protivpravno zarobili, a po tom i ubili pripadnike JNA.

Svi oni terete se za krivična djela ratnog zločina protiv ratnih zarobljenika, organizovnje grupe ljudi i podstrekavanje na činjenje genocida, zločina protiv čovječnosti i protivpravnog ubijanja i ranjavanja neprijatelja.

Okružnom tužilaštvu Istočno Sarajevo u aprilu prošle godine podnesen je i Izvještaj kao dopuna krivične prijave iz 1996. godine protiv 15 lica koja se terete za zločine počinjene nad pripadnicima JNA u Dobrovoljačkoj ulici.

I ovaj predmet dostavljen je tokom 2005. godine Tužilaštvu BiH.

Tužilaštvu BiH u prošloj godini dostavljen je i predmet po osnovu zločina počinjenih nad licima srpske nacionalnosti u vojnom zatvoru kasarne JNA "Viktor Bubanj", a u izvještaju CJB Istočno Sarajevo tereti 38 lica.

Svjedočenja preživjelih logoraša, navedena u izvještaju, govore da je odvođenje u taj vojni objekat započeto još u junu 1992. godine, ali tek kada bi odvedena lica preživjela zlostavljanja i mučenja u nekom od pritvora jedinica Oružanih snaga RBiH.

Logoraši su premlaćivani gumenim palicama, drvenim motkama, kundacima od oružja, rukama, nogama i višežilnim elektro kablovima.

Premlaćivani su po svim dijelovima tijela, a tijela su im po tom stavljana u neprirodne položaje zbog čega su doživljavali posebno tešku fizičku bol, te mnogi torture nisu preživjeli.

Žene su u zatvoru "Viktor Bubanj", osim tuče, silovanja i psihičkog zlostavljanja, doživljavale i razna ponižavanja bez obzira na dob, mentalnu i fizičku sposobnost.

Za zločine počinjene nad licima srpske nacionalnosti u opštini Hadžići CJB Istočno Sarajevo podnio je u septembru prošle godine Okružnom tužilaštvu u tom gradu izvještaj o počinjenom krivičnom djelu protiv 415 identifikovanih i 70 neidentifikovanih lica, koja se sumnjiče da su počinili jedno ili više krivičnih djela ratnog zločina. Taj izvještaj proslijeđen je takođe Tužilaštvu BiH.

Prema navodima istrage, ustanovljeno je da su pripadnici oružanih snaga RBiH 11. maja 1992. godine na području opštine Hadžići započeli organizovane i masovne napade kako bi zauzeli objekte JNA, kasarne "Krupa" i "Žunovnica".

Istovremeno su provođene opsežne i planski organizovane represivne mjere prema civilnom srpskom stanovništvu, čiji je cilj bilo etničko čišćenje teritorije opštine Hadžići.

Provođena su masovna hapšenja i zatvaranja Srba u tri koncentraciona logora u Tarčinu, Pazariću i Zoviku, pljačka pokretne i uništavanje nepokretne imovine u vlasništvu Srba, te izolacija, uskraćivanje snabdijevanja hranom, fizička zlostavljanja, silovanja i zastrašivanja preostalog srpskog stanovništva.

Prema nalazima istrage, više od 1 000 lica srpske nacionalnosti našlo se u izolaciji, u takozvanom kućnom pritvoru, što je rezultiralo njihovim postepenim napuštanjem područja Tarčina i Pazarića.

Kroz logore "Silos" u Tarčinu, "Krupanjska rijeka" u Zoviku i Osnovna škola "9. maj" u Pazariću, prema nalazima istrage, prošla su 784 lica srpske nacionalnosti.

Najzloglasniji koncentracioni logor smrti koji su osnovali i držali Muslimani - "Silos"

Logor u Pazariću postojao je nešto više od dva mjeseca, dok su mnogi Srbi u logorima "Silos" i "Krupanjska rijeka" bili zatvoreni i po četiri godine, bez ikakve optužnice, suđenja ili bilo kakvog pisanog traga o njihovom zatočenju.

Navodi se da je zbog nečovječnog postupanja, mučenja i izgladnjivanja, ubijeno, umrlo ili nestalo 39 lica, dok više stotina lica, koja su preživjela torture u ovim logorima, trpi trajne fizičke i psihičke posljedice.

Policija iz Istočnog Sarajeva u junu 2005. godine, tužiocima je podnijela izvještaj o počinjenom krivičnom djelu protiv 41 lica koja se terete za zločine počinjene u objektu Centralnog zatvora u Sarajevu.

I ovaj predmet proslijeđen je Tužilaštvu BiH gdje se i danas nalazi.

Sva prijavljena lica sumnjiče da su počinila više krivičnih djela protiv čovječnosti, čineći progone, ubistva, pojedinačna i masovna hapšenja, uz primjenu teškog nasilja, fizička i psihička mučenja i zlostavljanja nad licima lišenim slobode na svirep način.

Terete se i za silovanja i seksualna zlostavljanja žena srpske nacionalnosti uz prijetnju primjene sile i na ponižavajući način, iznuđivanje iskaza teškim fizičkim i psihičkim mučenjima i zlostavljanjima, teška kršenja ljudskih i građanskih prava i druga nečovječna postupanja.

U izvještaju CJB Istočno Sarajevo navodi se više od 50 imena žrtava.

Za zločine počinjene nad građanima srpske nacionalnosti u sarajevskim naseljima Gornji i Donji Pofalići i Velešići CJB Istočno Sarajevo je u junu 2005. godine Okružnom tužilaštvu u tom gradu podnio dopunu izvještaja o počinjenom krivičnom djelu protiv 25 lica, a predmet je tokom prošle godine dostavljen Tužilaštvu BiH.

Tokom 2005. godine Tužilaštvu BiH dostavljen je i izvještaj o počinjenom krivičnom djelu protiv 11 lica koja se terete za zločin počinjen 28. decembra 1992. godine u selu Donja Bioča, opština Ilijaš, kada je ubijeno troje civila, među kojima i djevojčica od devet godina koju su pripadnici 2. bataljona Sedme muslimanske brigade Armije RBiH prethodno silovali.

Četiri pripadnika Armije BiH CJB Istočno Sarajevo tereti za zločin počinjen u selu Bokšići, opština Ilijaš, kada su prema istrazi ubili dvoje civila.

Izvještaj je u junu 2005. godine dostavljen Okružnom tužilaštvu Istočno Sarajevo odakle je proslijeđen Tužilaštvu BiH.

U izvještaju se navodi da su dvojica prijeratnih komšija zajedno sa dvojicom nepoznatih pripadnika Armije BiH 29. decembra 1992. godine u prijepodnevnim satima upali u selo Bokšići i ispred kuće Rastka Košarca nakon čega su otvorili vatru na njegovu majku Ljubu Košarac, koju su smrtonosnim hicima pogodili u leđa.

Potom su upali i u kuću i pucali Rastku u stomak i u sljepoočnicu.

Sud i tužilaštvo BiH

Pored pomenutih predmeta, Tužilaštvu BiH centri javne bezbjednosti i okružna tužilaštva iz RS dostavili su i druge brojne predmete koji se odnose na ratne zločine počinjene nad građanima srpske nacionalnosti, ali ni po izvještajima o počinjenom krivičnom djelu, koji se odnose na zločine sa područja Bugojna, Bihaća, Milića, Tešnja, kao i na zločine pripadnika jedinice "El mudžahidin", optužnice još nisu podignute.

Priredio: Slavko Jovičić Slavuj